Günümüzde matbaa sektörünün hızla gelişmesi ve baskılarda değişik baskı malzemelerinin kullanılması farklı baskı tekniklerini ön plana çıkartmıştır. Özellikle promosyon baskılarında materyallerin yüzeylerinin değişik olması tampon baskı sektörünüde beraberinde geliştirmiştir. Tampon Baskı tekniği ile yuvarlak ve düz olmayan ürünler üzerine de baskı yapma avantajımız vardır.
Bu tekniği kullanarak baskı yapamadığımız hemen hemen hiç bir ürün yok gibidir. PVC bazlı ürünler üzerine, örneğin evlerimizde kullandığımız birçok ürün üzerindeki baskılar (saç kurutma cihazı, çamaşır-bulaşık makinesi, buzdolabı, su hidroforu, kombi gibi ürünler üzerindeki yazılar), kalem, çakmak, hesap makinesi, klavye tuşları, pinpon topu, silgi vs. saymakla bitmeyecek ürünler üzerine baskı yapılır.
Hazırlanan bu modülle çok kafalı tampon baskı tekniğini öğrenip tampon baskı yapabileceksiniz.
1. TAMPON BASKIDA KULLANILAN KLİŞELER
Tampon baskı makinelerinde kullanılan klişeler dört çeşittir. Bunlar; çelik metal klişeler, tamburlu klişeler, seramik klişeler, manyetik klişelerdir. Bunlar arasından çelik klişeler en çok tercih edilen klişelerdir.
Tampon baskı makineleri hakkındaki deneyimiz eski tip sıyırma bıçaklı makinelere ve yeni tip seramik halkalı sıyırma sistemi olan kapalı boya hazneli sistemlere dayanmaktadır. Bunu ifade etmemizin nedeni klişe seçimi gündeme geldiğinde ikisinin de kendine özgü özellikleri olduğundandır.
Klişe seçiminde, aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulmalıdır:
Baskı miktarı.
En büyük/küçük baskı alanının ebadı.
İstenen boyanın kalınlığı veya örtücülüğü.
Tampon baskıda kullanılan klişelerin baskı yapan kısmı çukurdur. Mürekkep buraya dolar ve fazla mürekkep sıyırıcı bıçakla sıyrılır. Buraya dolan mürekkep daha sonra silikon tamponla alınıp baskı materyaline aktarılır.
Tampon baskı sektöründe en çok tercih edilen klişedir. Tiraj, dayanıklılık, kalite vb. birçok avantajı vardır. Çelik klişelerde baskı yapılan kısım çukurdur. Baskısı yapılacak işin filmi alındıktan sonra kalıp üzerine pozlandırılır. Pozlandırılan çelik kalıp daha sonra asit yardımıyla indirilir (bk. Resim 1.6).
Fazla derine inilmiş çelik klişeler, küçük desenlerde malzeme üzerindeki boya sıkıştığında sorunlara neden olabilir. Yeteri kadar derinleşmemiş çelik klişeler, büyük baskı alanları için yeteri kadar boya ile kaplanamama yüzünden sorunlar ortaya koyabilir. Çelik klişelerin imali için gereken filmin, ışığı iyi almış ve emülsiyonu ters tarafta olmalıdır.
Uzun bir süre kullanılmayacak ve rafa kalkacak çelik klişelerin, özel bir gres ile kaplanması gerekir. Bunları tekrar kullanmadan önce gresi dikkatlice silinir.
1.1.2. Tamburlu Klişeler
Kullanım alanı çok kısıtlı olan bu klişeler artık yerini tamamen çelik klişelere bırakmıştır.
1.1.3. Seramik Klişeler
Kullanım alanı çok kısıtlı olan bu klişeler artık yerini tamamen çelik klişelere bırakmıştır.
1.1.4. Manyetik Klişeler
Tampon baskı teknolojisinde yaygın olarak kullanılan çelik klişelere alternatif isteyenlerin kullandığı bir klişedir. Çelik klişeler, son derece dayanıklı olmalarının yanında zahmetli hazırlanışları ve pahalı oluşları ile biliniyor.
Çelik tampon baskı klişeleri iyi şartlar altında 1 milyon tiraj yapabilmektedir. Eğer bu kadar yüksek baskı adedine ihtiyacınız yok ise çelik klişe gereksiz bir lüks olur. Bu durumda manyetik klişeler işinizi görebilecektir (bk. Resim 1.7).
1.2. Pozalar
Poza tampon baskı makinesinde baskısı yapılmak istenen malzemenin tamponla buluşması için yapılan baskı materyalinin yerleştirildiği bölümdür. Poza iki şekilde yapılır. Elle veya makine ile otomatik olarak yapılır.
Elle yapılan pozalar, otomatik poza ayarlayıcı ünitesi olmayan küçük tampon baskı makinesinde yapılır. Poza malzemesi olarak tahta, karton, plastik vb. malzeme kullanılır. Baskı materyali üzerinde baskı yapılmak istenen kısım pozaya göre belirlenir ve baskı gerçekleştirilir. Pozanın ayarsız olması sürekli değişmesi (sağlam olmaması) sonucunda baskı materyali üzerindeki baskı yapılan yerlerin farklılık göstermesine neden olur (bk. Resim 1.8-1.9).
1.2.2. Otomatik Pozalar
Gelişmiş makinelerde elle pozanın yerini otomatik pozalar almıştır. Belirlediğimiz ölçülerde makine poza ayarları ayarlanmaktadır. Daha pratik ve ekonomik olması nedeniyle giderek yaygınlaşmaktadır. Ayarlanılabilen kısım; metal, plastik vb. malzemedendir. Buradaki ayarlama çok hassas ve ölçülü olduğu için daha kaliteli sonuçlar verir.
1.3. Mürekkepler
Tampon baskıda baskı yapılmak istenilen baskı materyalleri çok çeşitli olduğu için burada kullanılacak mürekkeplerde çeşitli olmalıdır. Her baskı yüzeyi için değişik özelliklerde baskı mürekkepleri geliştirilmiştir.
1.3.1. Ahşap Yüzey Mürekkebi
Ahşap yüzey baskılarında kullanılırlar. Mürekkep üreten markaların farklı isimlerde ahşap yüzey mürekkebi serisi vardır. Ahşap yüzeyin mürekkep emici özelliği olduğundan
mürekkep biraz koyu olmalı ve çabuk kurumalıdır. Mekanik ve kimyasal yönden dirençli ve esnek olmalıdır.
Basılmış boyanın işleme tabi tutulmasında ve kurutulmasında ortam ısısı 15 c0’nin altında olmamalıdır. Aksi halde tamiri olanaksız zedelenmeler görülebilir. Ayrıca baskıdan sonra malzemenin çok yüksek neme maruz kalmamasına dikkat edilmelidir zira sertleştirici
rutubete karşı hassastır. Sertleştirici kullanırken çok renkli baskıların 36 saat içinde bitirilmesi gerektiğini lütfen hatırlayınız. Tamamen kurumuş boyanın üzerine baskı yapılamamaktadır.
1.3.2. Akrilik Yüzey Mürekkebi
Tampon baskıda kullanılan iki bileşenli ve kullanışlı bir baskı boyasıdır. Parlak, çabuk kuruyan ve kimyasal reaksiyona giren bu tampon boyaları, mekanik ve kimyasal yönden gayet dirençli ve çok esnektir. Akrilik boyaları ışıkta solmaz. İklim koşullarına dayanıklıdır ve kesinlikle çok örtücüdür. Üretime geçmeden önce özel bir ürün testi uygulanması önerilir.
Boyanın nihai kimyasal ve fiziksel kurumasının, 20 c0’lik oda sıcaklığında 36 saat sonra tamamen gerçekleştiğini lütfen göz önünde bulundurunuz. Tüm tampon baskı makinelerinde ve her çeşit tampon ile birlikte kullanılabilir. Ancak; klişe tipi ve derinliği, tamponun biçimi ve sertliği, boyanın kıvamı (inceltici ve/veya geciktirici eklenmesi) ile baskı hızının baskı kalitesini etkileyebileceğine dikkat edilmelidir. Malzeme üzerindeki
boyanın kurumasını hızlandırmak üzere sıcak hava üflenmesi veya kızılötesi lambaların kullanılması tavsiye edilir.
Parlak, çabuk kuruyan ve kimyasal reaksiyona giren bu tampon boyaları, mekanik ve kimyasal yönden gayet dirençli ve çok esnektir.
Boyanın nihai kimyasal ve fiziksel kurumasının, 20 c0’lik oda sıcaklığında 36 saat sonra tamamen gerçekleştiğini lütfen göz önünde bulundurunuz. Tüm tampon baskı
makinelerinde ve her çeşit tampon ile birlikte kullanılabilir. Ancak; klişe tipi ve derinliği, tamponun biçimi ve sertliği, boyanın kıvamı (inceltici ve/veya geciktirici eklenmesi) ile baskı hızının baskı kalitesini etkileyebileceğine dikkat edilmelidir. Malzeme üzerindeki
boyanın kurumasını hızlandırmak üzere sıcak hava üflenmesi veya kızılötesi lambaların kullanılması tavsiye edilir.
1.3.4. Cam Yüzey Mürekkebi
Solvent bazlı, hızlı kuruyan, bulaşık makinesine dayanıklı mürekkeptir. Parlak, çabuk kuruyan ve kimyasal reaksiyona giren bu tampon boyaları; mekanik ve kimyasal yönden
gayet dirençli ve çok esnektir. Boyaları ışıkta solmaz. İklim koşullarına dayanıklıdır ve kesinlikle çok örtücüdür. Bu seriden boyalar aynı zamanda gıda paketleri üzerine yapılan
baskılar için de uygundur.
Cam üzerine yapılacak iyi ve dirençli bir baskı için sertleştirici tavsiye edilir. Baskıdan evvel mürekkebe % 5 (100 gram mürekkebe 5 gram) sertleştirici karıştırılarak
kullanılır. Sertleştirici karıştırılmış mürekkep 12 saat içinde kullanılmalıdır. Daha sonra 25
dakika süreyle 180 °C de ısıl işlem (pişirme) gerekir. Boyanın nihai kimyasal ve fiziksel kurumasının, 20 °C’lik oda sıcaklığında 36 saat sonra tamamen gerçekleştiğini lütfen göz
önünde bulundurunuz. Ayrıca baskıdan sonra malzemenin çok yüksek neme maruz
kalmamasına dikkat edilmelidir. Çünkü sertleştirici, rutubete karşı hassastır. Sertleştirici kullanırken çok renkli baskıların 36 saat içinde bitirilmesi gerektiğini lütfen hatırlayınız.
1.3.5. Seramik Yüzey Mürekkebi
Seramik yüzeylerde kullanılan mürekkeplerdir. Yüksek baskı kalitesi ve yüksek kimyasal dayanım özelliği vardır. Yapılacak iyi ve dirençli bir baskı için sertleştirici tavsiye
edilir. Baskıdan evvel mürekkebe % 5 (100 gram mürekkebe 5 gram) sertleştirici karıştırılarak kullanılır. Sertleştirici karıştırılmış mürekkep 12 saat içinde kullanılmalıdır.
Daha sonra 25 dakika süreyle 180 C de ısıl işlem (pişirme) gerekir. Boyanın nihai kimyasal ve fiziksel kurumasının 20 c0’lik oda sıcaklığında 36 saat sonra tamamen gerçekleştiğini lütfen göz önünde bulundurunuz. Ayrıca baskıdan sonra malzemenin çok yüksek neme maruz kalmamasına dikkat edilmelidir. Çünkü sertleştirici, rutubete karşı hassastır. Sertleştirici kullanırken çok renkli baskıların 36 saat içinde bitirilmesi gerektiğini lütfen hatırlayınız.
1.3.6. Baskı Devre Yüzey Mürekkebi
Elektronik baskılı devre üretiminde, asit maske veya kaplama maske olarak kullanılır.
Elektronik baskılı devrelerin üretiminde kullanılan aşındırma çözeltilerine ve asidik ortamlı kaplama banyolarına dayanıklıdır. Yüksek tiksotropisi nedeniyle ince su yollu devrelerin baskılarına da uygundur.
Tek taraflı devrelerin üretiminde, pozitif baskı ( erkek baskı ), ekleme / aşındırma veya ekleme metotları ile üretilen çift taraflı, delik içi kontaktlı devrelerde ise negatif baskı (dişi baskı ) olarak uygulanır. Yeri geldiğinde İnceltici veya geciktirici kullanılabilir.
Fiziksel olarak, içindeki çözücü ve incelticilerin uçması ile kurur. Oda sıcaklığında 40 - 45 dakika, 40-50 °C sıcaklığındaki sıcak hava sirkülâsyonlu fırında ise 10 - 15 dakika kadardır.
T-Shırt, triko, ve spor giysileri, tekstilden imal edilmiş spor çantalar gibi suni veya tabii kumaşlardan yapılmış malzeme üzerine baskı yapmakta kullanılır.
İki karışımlı bir mürekkep olup, baskıdan evvel, % 10 - 12 oranda (100 gram mürekkebe, 10 - 12 gram ) sertleştirici karıştırılarak kullanılır. Sertleştirici karıştırılarak
hazırlanmış mürekkep 8 - 10 saat içinde kullanılmalı ve bu müddet sonunda artan mürekkep dökülmelidir.
1.4. Bıçak Çeşitleri
Tampon baskı makinesindeki bıçakların görevi kalıp üzerine mürekkebi dağıtıp tekrar
sıyırmaktır. Bu sıyırma sonrasında iş olan yerlerde mürekkep kalacaktır. Üç tür bıçaktan söz edebiliriz. Karbon bıçaklar, çelik bıçaklar, paslanmaz çelik bıçaklar.
1.4.1. Karbon Bıçaklar
Karbon bıçaklar seramik klişelerde tercih edilen bıçaklardır. Çelik klişe ve bıçakların gelişmesiyle artık çok kullanılmamaktadır.
1.4.2. Çelik Bıçaklar
Hammaddesi çelikten elde edilmiş
bıçaklardır. İki yüzü de kullanılabilir. Oldukça hassas bir malzemedir. Açık
mürekkep hazneli tampon baskı
makinelerinde klişenin üzerindeki boyayı tamamen süpürmede kullanılır. Sıyırma bıçağı çelik klişeye tutularak tam olarak düz olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer ufak pürüzleri varsa bunları en ince zımpara taşı ile gidermeye çalışınız. Zımpara tozunu, klişeye zarar vermemesine ve metal parçacıklarının boyaya karışmamasına özen göstererek dikkatlice alınız. Zira böyle bir durum, sorunlara yol açabilir.
1.4.3. Paslanmaz Çelik Bıçaklar
Hammaddesi çelikten elde edilmiş bıçaklardır. İki yüzü de kullanılabilir, oldukça hassas bir malzemedir. Açık mürekkep hazneli tampon baskı makinelerinde klişenin üzerindeki boyayı tamamen süpürmede kullanılır. Paslanmazlık özelliği sayesinde uzun süre kullanılabilir.
Tampon baskı makinelerindeki kapalı mürekkep haznelerinde kullanılan seramik ringler sayesinde çelik klişe ömründe iki kat üzerinde artış sağlanır. Ayrıca hazne içerisinde bulunan mıknatıslar sayesinde mükemmel sıyırma kalitesine ulaşılır ve klişe değişimlerinde ek aparatlara gerek kalmadan kolayca değişim sağlanır.
1.5. Silikon (Tampon) Ayarı
Tampon baskıda silikon, mürekkep transferini sağlayan temel elemandır. Silikonlar
yumuşak bir malzemeden yapılmıştır. Boya, klişeden baskı materyaline transferde kullanılır. Klişedeki yazıların inceliğine, ölçülerine, hassasiyetine ve baskı yapılacak parçaların
şekillerine göre seçilmelidir. Bu sebeple şekli, sertliği, yüzey kalitesi ve silikon tipi çok
önemlidir. Mümkün olduğunca sert, mat ve dik silikonlar tercih edilmelidir. Silikon ömrü yaklaşık 50.000 - 100.000 arasındadır.
1.5.1. Silikon Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Malzemeye zarar vermeyecek kadar sert olmalı, 6-12 Shore A arası sertlikler
genellikle yeterlidir.
Mümkün olduğunca dik açılı silikonlar kullanılmalıdır.
Silikonun baskı alanı, parçanızın baskı alanından mümkün olduğunca büyük olmalıdır.
Silikon yüksekliği makine konstrüksiyonunun elverdiği ölçüden fazla olmalıdır.
1.5.2. Silikon Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Silikon sadece yeni alındığında ya da uzun süre kullanılmadığında solventle
silinmeli.
Çalışma esnasında silikon yapışkan bant ile temizlenmeli, kesinlikle kuru bez ya da el ile baskı yüzeyi ovalanmamalıdır.
Silikon malzeme ya da klişe üzerinde gereğinden fazla ezilmemeli.
Kullanılmayan silikonlar muhafaza edilirken yüzeyinin diğer cisimlerle teması
engellenmeli ve yüzey temizlendikten sonra muhafaza edilmelidir.
Plastik maddeden yapılmış bir kaleme okulunuzun ismini basılması için, çok kafalı tampon baskı makinasında baskı işlemine geçmeden yapılması gerekenleri belirleyiniz.
İşlem Basamakları
Öneriler
Kalemin hammaddesini belirleyiniz.
Baskı yapılacak renk sayısını belirleyiniz.
Klişe seçimini yapınız.
Tampon seçimini yapınız.
Mürekkep seçimini yapınız.
Poza şeklini ve belirleyiniz.
Kâğıt kalem kullanarak belirlediğiniz
özellikleri not alınız.
Renk sayısınca kalıp hazırlanacaktır.
Maliyeti göz önüne alınız.
Kaleme uygun tampon olmalı.
Kalemin hammaddesine uygun mürekkep olmalıdır.
Poza yapımında kullanacağınız malzemeyi belirleyiniz.
2. ÇOK KAFALI TAMPON BASKI
2.1. Mürekkep Temizleyici Bant
Mürekkep temizleyici bant haznedeki mürekkebi dağıtıp tekrar temizler, temizleme sonrası kalıp üzerinde iş olan yerlerde mürekkep kalır. Silikon bu kalan mürekkebi buradan baskı materyaline transfer eder.
Klişedeki boyanın silikon yardımı ile alınarak malzemeye transferi tekniğidir. Haznedeki (açık-kapalı hazne) mürekkep kalıp üzerine dağıtılıp sonra tekrar temizlenir. Temizleme sonrasında kalıp üzerindeki iş olan çukur alanlara mürekkep dolar. Çukur yerlerdeki mürekkep silikon(tampon) yardımıyla baskı materyaline aktarılır. Birinci renk basıldıktan sonra baskı materyali bir sonraki ünitenin altına doğru makine ile otomatik olarak veya elle hareket ederek diğer renkler basılır.
Şekilde görüldüğü gibi silikon takılır. Mürekkep haznesine mürekkep konur ve mürekkebe sıyırıcı bıçak takılır. Kalıp, kalıp haznesine takılır ve baskı materyali pozaya yerleştirilir.
Makine çalıştırıldıktan sonra ilk hareket olarak mürekkep sıyırıcı bıçak mürekkep haznesindeki mürekkebi kalıp üzerine dağıtacaktır
Mürekkebi dağıtan bıçak tekrar geri hareket ederek mürekkebi tekrar toplar. Geride sadece kalıp üzerindeki iş olan yerlerde mürekkep kalır.
Bıçak, mürekkebi sıyırdıktan sonra silikon (tampon) aşağı doğru iner ve iş alanlarındaki mürekkebi alır
Silikon baskı materyali üzerine gelince aşağı doğru iner ve mürekkebi baskı
materyaline basar
materyaline basar
Baskı materyaline basılacak her renk için yukarıda gösterilen işlemler yapılır. Birinci renk basılan materyale ikinci ünitede diğer renk basılır. Tabi ki bu işlem makine tarafından gerçekleştirildiği için çok süratli bir şekilde gerçekleşir.
Tampon baskı makinelerinde, baskıda kullanılacak mürekkeplerin konulduğu kısımdır. Kapalı ve açık hazne olmak üzere iki tanedir.
2.3.1. Kapalı Mürekkep Haznesi
Mürekkebin konulduğu kısım kapalı haldedir. Bu hazne aynı zamanda mürekkep sıyırıcı seramik halkaları da bünyesinde bulundurur (bk. Resim 2.3-2.4). Tampon baskı
makinelerinde kapalı hazne sisteminin uygulanması renk değişimlerinin hızla gerçekleştirilmesini ve değişim esnasında harcanan mürekkepten %50`in üzerinde tasarruf edilmesini sağlar.
Sistemin diğer bir avantajı mürekkep haznesinden sürekli buharlaşan solventlere izin vermeyerek hem baskı esnasında mürekkebe müdahale edilmesini gerektirmemesi hem de çalışılan ortamın daha sağlıklı olmasını sağlamaktır.
Üzerinde kullanılan seramik halkalar sayesinde çelik klişe ömründe iki kat üzerinde artış sağlar. Hazne içerisinde bulunan mıknatıslar sayesinde mükemmel sıyırma kalitesine
ulaşılır ve klişe değişimlerinde ek aparatlara gerek kalmadan kolayca değişim sağlanır.
Bıçakların görevi haznedeki mürekkebi dağıtıp tekrar sıyırmaktır. Bıçaklarda kapalı ve açık mürekkep haznesine göre değişmektedir.
2.4.1. Kapalı Mürekkep Haznesi Bıçakları
Kapalı mürekkep haznesinde sıyırıcı bıçak olarak hazne içerisine yerleştirilen seramik halkalar kullanılmaktadır. Bu halkalar hazneyle birlikte hareket edip mürekkebi sıyırırlar.
2.4.2. Açık Mürekkep Haznesi Bıçakları
Açık mürekkep haznelerinde kullanılan bu bıçaklar genellikle çelikten yapılmaktadırlar. Bu bıçaklar mürekkebi dağıtıp tekrar sıyırırlar.
2.5. Kalıp
Tampon baskıda genellikle çelik kalıplar kullanılmaktadır. Baskısı yapılmak istenilen işin film çıkışı alındıktan sonra çelik kalıp üzerine kalıp pozlandırma makinesinde pozlandırılır. Pozlanan kalıp asit yardımıyla banyo yapılır. Banyodan sonra basılacak alanlar kalıp üzerinde çukurdadırlar.
Kalıp hazırlandıktan sonra makine üzerindeki kalıp takılacak bölüme takılır.
Silikonlar yumuşak bir malzemeden yapılmıştır. Boyayı, klişeden baskı materyaline transferde kullanılır. Klişedeki yazıların inceliğine, ölçülerine, hassasiyetine ve baskı yapılacak parçaların şekillerine göre seçilmelidir. Çok çeşitli şekil tampon(silikon) vardır. Baskı yapılacak materyale göre silikon seçimi yapılmalıdır.
Silikon seçimi yapıldıktan sonra makine üzerindeki yerine takılırlar. Tamponun baskı
alanı, parçanızın baskı alanından mümkün olduğunca büyük olmalıdır.
2.7. Poza
Tampon baskı tekniğinde silikonun baskıyı gerçekleştireceği materyal, baskı sırasında
sabit bir pozaya yerleştirilir.
2.7.1. Baskı Materyalini Pozaya Yerleştirmenin Sebepleri
Baskıyı materyalin hep aynı noktasına yapmak.
Renklerin oturmasını sağlamak.
Baskı ustasının işini kolaylaştırmak.
Baskı sırasındaki kaymaları önlemek.
Materyali düşmelerden korumak.
Baskı materyali için yapılan poza için karton, tahta, çelik vb. sağlam malzemelerden yapılabilir. Baskıya başlamadan poza yapılır ve bir iki deneme baskı ile poza ayarları kontrol edilir ve varsa düzeltmeler yapılır. Baskıya geçmeden pozayı düzgün ayarlamak ve sağlam sabitlemek çok önemlidir çünkü baskı sırasında istenmeyen kaymalar olabilir.
2.8. Çok Kafalı Tampon Baskı Makinesi Kontrol Paneli
Kontrol paneli baskı makinesinin çalışması ile ilgili ayarlarları kontrol edebileceğimiz bölümdür. Buradan yapabileceğimiz ayarlar makineye göre değişmektedir. Her makinenin kontrol paneli farklılık gösterebilir.
Genel olarak tüm makinelerde makinenin baskı hızını, silikonunun (tamponun) baskı basıncını, sıyırıcının (bıçağın) hızını, bıçağın basıncını, otomatik pozalı makinelerde poza ölçülerini, otomatik baskı materyali beslemeli makinelerde materyal beslemesini ve hızını vb. ayarları kontrol paneli üzerinden yapabiliriz.
2.9. Baskı Öncesi Baskı Materyali İşlemi
Baskı yapılacak ürünün üzerinde baskı öncesi baskı kalitesini iyileştirmek amacı ile
işleme tabi tutmaktır. Bu işlem, boyanın kurumasını ve polimerizasyonunu kolaylaştırır. Boyayı kolayca alamayacak bir ürün üzerine baskı yapılacak ise baskı öncesi baskı
materyaline işlem yapılması gerekir. Örneğin cam üzerine baskı yapılacak ise materyal
baskıya girmeden ısıtılır.
2.10. Baskı Materyali Beslemesi
Çok kafalı tampon baskı makinesinde baskı yapılacak materyalin baskıyı
gerçekleştirecek silikon altına yani pozaya yerleştirilmesidir. Baskının sürekli olması için baskısı yapılan materyal alınıp yenisi konulmalıdır. Baskı materyali beslemesi elle ve makine ile otomatik yapılır.
2.10.1. Elle Besleme
Tampon baskı makinesinin pozasına baskı materyalinin elle yerleştirilmesidir. Baskı
makinesi pozaya tek tek elle yerleştirilip baskı gerçekleştirilir. Bir baskı materyaline tüm renkler basılınca pozadan alınır ve yenisi konur (bk. Resim 2.22).
2.10.2. Makine İle Besleme
Tampon baskı makinesine baskısı yapılacak materyalin otomatik olarak makine tarafından yerleştirilerek baskı yapıldığı sistemdir. Makine pozaya baskısı yapılacak baskı materyalini yerleştirir. Baskı gerçekleşince makine bu materyali alıp yenisini pozaya yerleştirir. Makine ile besleme elle beslemeye göre ekonomik ve çok süratlidir.
2.11. Baskısı Yapılan Materyalin Baskısının Kurutulması
Tampon baskı makinesinde, baskı materyaline baskısı yapılan işe ait mürekkebin
kuruması, baskı materyaline ve kullanılan mürekkebe göre değişmektedir. Mürekkebin çabuk kuruması için kullanılacak mürekkebe kurumayı kolaylaştırıcı katkı maddeleri katılabilir. Bu da her zaman yeterli olmaz. Örneğin cam üzerine yapılan bir baskıda mürekkep kolay kurumayacağı için fırınlanması gerekir. Plastik bir materyale baskı yapılınca materyal fırında zarar görebilir. Bu malzemede sıcak hava yardımıyla kurutulur.
Mürekkebi baskı yapıldıktan sonra kurutma yöntemleri:
Oda sıcaklığında raflar üzerinde bekletilerek
Fırınlarda
Sıcak hava üfleme ünitesinden geçirilerek
UYGULAMA FAALİYETİ
Yukarıda verilen post makinesi cihazı üzerine (Ziraat Bankası) yazısını iki renk olarak iki kafalı tampon baskı makinesinde aşağıdaki işlem basamakları ve öneriler doğrultusunda basınız.
İşlem Basamakları
Öneriler
Çalışma ortamını düzenleyiniz.
Yazının film çıkışını alınız.
Film çıkışı kalıp pozlandırma makinesinde pozlandırınız.
Pozlandırılan kalıbı asit banyosunda banyo yapınız.
Kalıbı makineye takınız.
İş önlüğünü giyiniz.
İki rengi de siyah, aynı film üzerinde alınız.
Çelik kalıba iki rengin işlerini de pozlandırıp tek kalıpta hallediniz.
İş olan yerlerin iyice çukurlaşmasına dikkat ediniz.
Yapılan ilk baskıyı kontrol ettikten sonra baskıya geçiniz.
Yaptığınız her baskıyı pozadan aldıktan sonra sıcak hava üfleme ünitesinden geçiriniz.
Baskıyı kontrol ediniz
Kurutulan işleri paketleyiniz.
Baskı kalitesi, renklerin oturması, baskı yerinin doğruluğu, mürekkebin koyuluğu vb. kontrol ediniz.
Mürekkebin kurumasını sağlayınız.
Her yönüyle kalite açısından inceleyiniz.
Düzgün ve sabit sayılarda paketleyiniz.
3. BASKI SONRASI İŞLEMLER
3.1. Baskı Kontrol
Baskı kontrolü baskı sonrasında yapılması gereken en önemli işlerden birisidir. Baskısı biten işin kalitesini sürekli kontrol altında tutmanız lazım. Basılan işler müşteriye teslim edileceğinden kontrolden geçirilmesi gerekir. Müşteriye teslim edilmiş kötü işler güvensizlik verecektir.
Baskı sonrasında basılan işi kontrol ederken şu noktalara dikkat etmeniz gerekir:
Baskı bittikten sonra makinenin ve tüm parçaların tek tek temizlenmesi gerekir. Temizlenmeyen parçalar daha sonra büyük sorunlara yol açabilir. Bu parçalardan birisi de baskı kalıbıdır. Baskısı biten işin klişesi baskı makinesinden sökülür.
Sökülen klişenin arşivde muhafaza edilmesi gerekmektedir. Çünkü basılan işin devamı
gelebilir ve tekrar klişe hazırlamak zorunda kalabiliriz. Arşive kaldıracağımız klişenin iyice temizlenmesi gerekmektedir. Baskısı biten kalıplardaki mürekkep artıkları, uygun bir
temizleyici ile temizlenir. Su esaslı mürekkepler dışındaki tüm mürekkep temizleyicileri
selülozik esaslı tinerlerdir.
Temizleme işini bir bez parçasına tiner döküp elle yapabileceğimiz gibi otomatik yıkama ünitesinde de yapabiliriz.
Temizleyeceğimiz kalıbı ve diğer parçaları yıkama ünitesi içerisine yerleştiririz. Temizleme işlemi, makinenin alt, üst ve yan taraflarından yüksek basınç ile gerçekleştirilmektedir. Bu basınç, aynı zamanda yıkama haznesini de döndürerek, parçaların en iyi şekilde temizlenmesini sağlar.
Temizlenen kalıbı daha sonra paslanmadan ve diğer dış etkenlerden korumak için ince makine yağı ile yağlarız. Bu yağlama işlemi kalıbın ömrünü uzatacaktır. Yağlanan kalıp arşiv dolabında saklanır.
3.3. Pad (Silikon) Temizliği
Baskı bittikten sonra makinenin ve tüm parçaların tek tek temizlenmesi gerekir. Temizlenmeyen parçalar daha sonra büyük sorunlara yol açabilir. Bu parçalardan birisi de pad (Silikon-Tampon)’dır. Baskısı biten işin tamponları baskı makinesinden sökülür.
Sökülen tampon daha sonra başka baskılarda da kullanılabilir. Bir tamponun ömrü 100
000 (yüz bin) baskıya kadar olabilir tamponun durumu baskıdan sonra iyi ise mutlaka temizlenmelidir. Tampon üzerindeki mürekkep artıklar, uygun bir temizleyici ile temizlenir.
Su esaslı mürekkepler dışındaki tüm mürekkep temizleyicileri selülozik esaslı tinerlerdir.
Temizleme işini bir bez parçasına tiner döküp elle yapabileceğimiz gibi otomatik yıkama ünitesinde de yapabiliriz.
Temizlenen tamponlar uygun bir rafta tampona zarar gelmeyecek bir şekilde saklanır.
Makine temizliği dikkat edilmesi gereken önemli noktalardandır. Makinenin her
baskıdan sonra temizlenmesi gerekmektedir. Makine temizliği hem sağlık açısından hem de makinenin ömrünü uzatma açısından gereklidir.
Baskı bittikten sonra makinenin sökülebilen parçaları sökülür.
Bıçak
Tampon
Kalıp
Kalıp haznesi
Mürekkep haznesi
Poza
Bu sökülebilen parçalar, söküldükten sonra bir bez parçası ve tiner yardımıyla iyice temizlenir veya otomatik temizleme ünitesinde temizlenirler.
Makinenin ana gövdesi, parçaların takıldığı kısımlar vb. mekanik kısımlar tinerli bez
yardımıyla iyice temizlenir.
Makinenin elektronik kısımları üzerinde mürekkep kalıntıları veya pislikler varsa elektronik kısma zarar vermeden ve herhangi bir elektrik kaçağına sebep olmadan temizlenir.
Temizleme işleminde kuru bez veya çok az tinerli bir bez ile yapılabilir.
UYGULAMA FAALİYETİ
Baskı işlemi biten bir çok kafalı tampon baskı makinesini temizleyiniz.
Açık Hazne Tampon Baskı Makineleri
